Aaldersstraat

terug naar het overzicht >>

Wolter Aalders

Uit: Roden 1940 – 1945 (J. Fonk)

Tidde Aalders (1939) woont op dezelfde plek in Alteveer als zijn ouders. Tiddes moeder is Annechien Brink en hij heeft vier oudere zussen namelijk Grietje (1922), Gauktje (1924), Roelfke (1926) en Tjitske (1931).
Zijn vader is Wolter Aalders (1896) die samen met Hendrik Otter en Jan Piek in de oorlog verbonden zijn met de communistische partij. Wolter Aalders en Jan Piek zitten in de gemeenteraad, Hendrik Otter staat op een lijst van personen die zegeltjes plakken voor deze partij. Alleen Jan Piek komt uit Buchenwald terug. Hoe komt het dat deze communisten als eersten in Roden worden opgepakt en afgevoerd?
Getuige de twee raadszetels voor de oorlog is de aanhang van de communistische partij in Roden groot. Velen in Alteveer sympathiseren met deze partij. Dat blijkt duidelijk als direct na de oorlog zeker 10 huishoudingen in Alteveer en directe omgeving een abonnement op De Waarheid nemen.
De arbeiders hebben het voor de oorlog heel slecht en die onvrede uit zich in het stemmen op de communistische partij. Zij kiezen voor Moskou en niet voor Mussert.

De angst voor Moskou is niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland groot. Duitsland valt in juni 1941 Rusland binnen, waardoor de communisten op dat moment Duitslands grootste vijand zijn.
De communistische partij wordt verboden. Het feit alleen al gekozen communist te zijn in de gemeenteraad van Roden maakt Wolter Aalders tot een van de eerste slachtoffers in Roden. Een communistisch gemeenteraadslid steekt zijn kop boven het maaiveld uit en dat ervaren niet alleen de bezetters, maar ook de bewindvoerders in Roden als te bedreigend. De marechaussee komt Tiddes vader eind juni 1941 halen.
Dat is enigszins vreemd gelopen. De avond voor de arrestatie komt de dorpsagent uit Roden bij hen thuis langs. Zijn vader verbergt zich achter een heg. De politieman vraagt aan zijn moeder of zijn vader thuis is. “Nee,” zegt ze, en dan gaat de politieman zonder iets te zeggen terug. Zijn moeder kan later niet geloven, dat de diender vooraf niets heeft vermoed van de marechausseeactie, die de dag daarop zal volgen. Waarom zou hij anders langskomen? Ze spreekt de agent er later openlijk duchtig op aan. Maar er valt niets te bewijzen. (In die periode komt de marechaussee, net als bij gevaarlijke boeven, in actie nadat verantwoordelijken op het gemeentehuis doorgeven aan Den Haag wie opgepakt moet worden, redactie)
Zijn vader komt via de kampen in Schoorl en Amersfoort in Neuengamme terecht en zal het niet overleven.

De kampen
Als het moment van zijn dood staat juni 1942 in de papieren van Neuengamme. Ze krijgen naderhand wat kleren, het scheerapparaat en de scheerkwast terug. En ze hebben briefkaarten van hem uit de drie kampen gekregen.
In het begin mag er nog redelijk veel worden geschreven, maar later komen er steeds meer beperkingen. In Neuengamme mag een gevangene per maand twee briefkaarten verzenden en ontvangen. De Duitsers stellen nog andere eisen. Het moet duidelijk leesbaar zijn (later zelfs alleen in het Duits), overzichtelijk en maximaal zestig regels. Berichten ontvangen wordt steeds meer ingeperkt. Je mag ook geld sturen zegt hij in een bericht van april 1942.

Van Schoorl naar Amersfoort
In de brieven uit Schoorl maakt Wolter Aalders zich zorgen over zijn vrouw, zijn jongste zoon Tidde en de moeite van de oudere dochters om werk te vinden. Hij geeft adviezen om de turf goed te drogen, vraagt om rooktabak of sokken in een pakketje te stoppen, vraagt hoe de kool, worteltjes en aardappelen erbij staan en wat te doen met het varken. Hij adviseert om nog wat zoden in de grond te stoppen na de aardappeloogst. “Bestel alleen gezonde groente, zoals spinazie en andijvie, maar geen postelein,” schrijft hij eens.
De brieven uit Schoorl klinken nog betrekkelijk hoopvol. Een brief of een pakje is in goede gezondheid ontvangen, schrijft hij dan. Met mij gaat alles goed of ben nog goed gezond, tot aan de laatste brief in mei 1942. Soms schrijft hij een brief in dichtvorm, zoals op 13 augustus 1941. Hier een klein deel:

Schoorl
Lieve vrouw en kinderen
Ik hoop dat je het kaartje in
goede gezondheid moogt ontvangen
Je zult er wel naar verlangen
Nu het is met mij nog alles goed
Mijn haar is nog zo zwart als roet
Dus u kunt weten dat ik niet prakkiseer
Kom misschien spoedig weer
Ja hier te zitten is niet naar mijn zin
Ik wil graag weer naar mijn huisgezin
Al is ons huisje nog zo klein
Ieder wil graag bij vrouw of kinder zijn
Ik hou nog steeds goede moed
En hoop dat u allen maar hetzelfde doet
Al zijn wij dan een eind van elkaar
Je moet er maar wat in schikken
Als je nog maar wat krijgt te bikken
Dat was altijd mijn wens
En het beste voor de mens
Een goede pot en wat brood
Dan wordt de kleinste jongen groot
Het wordt straks al een hele vent
Ik ben bang dat hij mij straks niet meer kent
U moet mij eerlijk eens bekennen
Als u hem ook gaat verwennen
Pak hem maar eens bij de mouw
Anders krijgt u straks vast berouw
Hoe is het met Tjitske past ze goed op
Ze speelde zeker vaak met de pop
Roelfke is aan het bonen plukken
Nu dan moet ze zich maar bukken
Ze was altijd goed vlug
Ik zou haast zeggen als een mug
Gauktje gaat zeker nog naar Langelo toe
Ze houdt niet van boer en koe
Grietje laat die maar begaan
Die went er nu vast wat aan
Als u nu de kaart doorleest
Ben ik het huisgezin bij langs geweest
En Annechien zoals u ziet
Vergeet ik vrouw en kinderen niet
Als ik steeds maar schrijven mag
Dan deed ik dat wel iedere dag
Ik wou u graag wat meer schrijven
Maar een kaart per week
daar moet het bij blijven

Op 27 oktober komt de eerste brief uit kamp Amersfoort. Er mogen geen pakjes meer gestuurd worden en er mag maar één brief per maand worden ontvangen. Op 7 december komt de laatste brief uit Amersfoort.

Berichten uit Neuengamme
Het volgende bericht van 1 maart komt deels uit Neuengamme.
Het schrijven en ontvangen van berichten in het Nederlands is per 15 maart 1942 afgelopen. Wat volgt zijn voor de familie onleesbare briefjes in het Duits. Een keer zijn ook een paar zinnen doorgestreept,
zodat ze onleesbaar zijn geworden. Wolter Aalders’ suggestie om dokter Pieters de brieven te laten vertalen
wordt opgevolgd. Die doet dat in zijn alom bekende handschrift.

Lieve vrouw en kinderen

En nu zal ik jullie weer eens schrijven, ook al heb ik tot dusver nog niets van jullie gehoord. Jullie zult
begrijpen dat ik daarnaar verlang. Ik ben goed gezond en hoop van jullie hetzelfde. Laat de brieven schrijven bij een onderwijzer of bij dokter Pieters of op het gemeentehuis. Lever een papier met de inhoud en zij zullen dan wel zorgen dat het in het Duits vertaald wordt.
Stuur bericht over alles en nog wat. Over de meisjes en de jongen, het vee, de akker. Zijn de aardappels al gepoot? Heb je mest daarvoor kunnen krijgen? Heb je reeds veen gehuurd? Het weideland moet je maar niet verhuren, zorg eerst dat jezelf genoeg hebt. Vele hartelijke groeten van je man en vader, ook aan alle bekenden.
Tot weerziens W. Aalders

Alleen in het Duits geschreven post wordt dus doorgelaten. De eerst post in Neuengamme krijgt Wolter van het thuisfront pas eind april. De vraag om brieven en de zorg om zijn gezin klinken door in de laatste berichten.
Het duurt nog lang eer ik hier weg ben, staat in het briefje van 19 april 1942.
Op 2 mei schrijft Wolter Aalders dat je van Hendrik Otter wel niets meer zult horen. Heb je nog wat van Piek
gehoord en hoe staat het met de steun vraagt hij dan. Of stuur me een paar sokken en zooltjes, niets anders, omdat dit anders toch in beslag wordt genomen. Je voelt dat de teugels worden aangetrokken.

De laatste brief: 20 mei 1942
Lieve vrouw en kinderen,

Jullie brieven in gezondheid ontvangen en vernomen dat het jullie goed gaat. Ik schrijf je regelmatig
elke 14 dagen. Of je alles krijgt weet ik niet. De postwissel heb ik nog niet ontvangen. Hopelijk wordt het
een dikke, want ik heb nog nooit iets ontvangen.
Ik heb gelezen dat Grietje in Langelo komt en Gauktje in Lieveren. Die twee hebben dus geruild.
Hoe gaat het met het schaap? Geeft het nog wat melk? Dat komt nu van pas. Heb je de tuin groter gemaakt? Als het mogelijk is moet je nog een paar tomaten planten. Als ze rijp zijn hoop ik ze mee te eten. Het is spoedig juni en dan is moeder jarig. Ik feliciteer haar en wens haar nog veel gelukkige jaren. Nieuws weet ik niet veel. De groeten voor familie en bekenden en verder veel groeten van je liefhebbende man en vader.
W. Aalders

Dat is het laatste teken van leven
Na een jaar gevangenschap volgt zijn dood in juni 1942. Een doodsoorzaak wordt niet gegeven, maar laat zich raden.